.jpg)
Bilgisayar ve internet
,5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu nda yer alan şekliyle elektronik imza; başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi tanımlar. Elektronik imza; bir bilginin üçüncü tarafların erişimine kapalı bir ortamda, bütünlüğü bozulmadan (bilgiyi ileten tarafın oluşturduğu orijinal haliyle) ve tarafların kimlikleri doğrulanarak iletildiğini elektronik veya benzeri araçlarla garanti eden harf, karakter veya sembollerden oluşur.
Elektronik imza kavramı çok genel bir tanım olup kişilerin elle atmış olduğu imzaların tarayıcıdan geçirilmiş hali olan sayısallaştırılmış imzaları, kişilerin göz retinası, parmak izi ya da ses gibi biyolojik özelliklerinin kaydedilerek kullanıldığı biyometrik önlemleri içeren elektronik imzaları veya bilginin bütünlüğünü ve tarafların kimliklerinin doğruluğunu sağlayan sayısal imzaları içermektedir.
Sayısal imza, imzalanan metine göre farklılık gösterir ve içeriğin matematiksel fonksiyonlardan geçirilerek eşsiz olduğu düşünülen bir değer bulunması sureti ile elde edilir. Yani kişilerin, elle atılan imzada olduğu şekilde tek imzası yoktur; bunun yerine imzalamada kullanılan anahtarları vardır.
5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu nda ve bu metinde geçen elektronik imza kavramı sayısal imzayı işaret etmektedir.
Elektronik Sertifika ve Nitelikli Elektronik Sertifika
Elektronik sertifika, elektronik imzanın doğrulanması için gerekli olan veriyi ve imza sahibinin kimlik bilgilerini içeren elektronik kaydı ifade etmektedir. Elektronik sertifikalar, kanuna uygun olarak faaliyette bulunacak elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarından belirli bir ücret karşılığında temin edilecektir.
Elektronik sertifika hizmet sağlayıcısının sertifika üzerindeki elektronik imzası, sertifikanın bütünlüğünü ve doğruluğunu garanti edecektir. Elektronik sertifikalar, atılan imzanın doğruluğunun teyit edilebilmesi için gereklidir.
Nitelikli elektronik sertifikalar; Kanunun 9 uncu maddesinde belirtildiği şekilde nitelikli sertifika olduğuna dair bir ibareyi, sertifika hizmet sağlayıcısının kimlik bilgilerini ve kurulduğu ülke adını, imza sahibinin teşhis edilebileceği kimlik bilgilerini, sertifikanın geçerli olduğu süreyi ve sertifikanın seri numarasını barındıran elektronik sertifikalardır.
Elektronik İmzanın Özellikleri
Elektronik imza kullanıcılarına aşağıda belirtilen üç temel özelliği sağlamaktadır:
- Veri Bütünlüğü: Verinin izinsiz ya da yanlışlıkla değiştirilmesini, silinmesini ve veriye ekleme yapılmasını önlemek,
- Kimlik Doğrulama ve Onaylama: Mesajın ve mesaj sahibinin iletiminin geçerliliğini sağlamak,
- İnkar Edilemezlik: Bireylerin elektronik ortamda gerçekleştirdikleri işlemleri inkar etmelerini önlemek.
Elektronik İmza Oluşturma Araçları
İmza oluşturma araçları; elektronik imza oluşturmak üzere kullanılan yazılım veya donanımı ifade etmektedir. 5070 sayılı Kanun da güvenli elektronik imza oluşturma araçlarına değinilmiş ve aşağıdaki özelliklerin sağlanması şart koşulmuştur:
- Ürettiği elektronik imza oluşturma verilerinin kendi aralarında bir eşi daha bulunmaması,
- Üzerinde kayıtlı olan elektronik imza oluşturma verilerinin araç dışına hiç bir biçimde çıkarılamamasını ve gizliliğini sağlaması,
- Üzerinde kayıtlı olan elektronik imza oluşturma verilerinin, üçüncü kişilerce elde edilememesi, kullanılamaması ve elektronik imzanın sahteciliğe karşı koruması,
- İmzalanacak verinin imza sahibi dışında değiştirilememesi ve bu verinin imza sahibi tarafından imzanın oluşturulmasından önce görülebilmesi.
 |
Kullanılacak donanım/yazilimin özellikleri ve standartları Kurum tarafından yapılacak düzenlemelerle belirlenecektir |
Elektronik İmzanın Hukuki Sonuçları
Elektronik İmza Kanunu�nda; güvenli elektronik imza, elle atılan imzaya eşdeğer kabul edilmiş ve elektronik imza ile oluşturulmuş verilerin senet hükmünde olacağı belirtilmiştir. Ancak kanunların resmi şekle veya özel bir merasime tabi tuttuğu hukuki işlemler ile teminat sözleşmelerinin güvenli elektronik imza ile gerçekleştirilemeyeceği hükme bağlanmıştır. Diğer bir deyişle, kanunların merasimi ya da üçüncü tarafların şahitliğini gerek gördüğü emlak alım satımı, veraset ve intikal, evlenme gibi işlemler elektronik imza ile gerçekleştirilememektedir.
Elektronik İmzanın Uygulama Alanları
Elektronik imzanın; bankalar ve finans kurumları, şube ağına sahip sigorta şirketleri, kamu kurum ve kuruluşları, holdingler ve diğer büyük şirketler, üniversiteler, yüksek iletişim ve bilgi güvenliği gereksinimi olan organizasyonlar başta olmak üzere orta ve uzun vadede yaygın bir uygulama alanı bulabileceği değerlendirilmektedir. Gerek kamusal gerekse ticari alandaki muhtemel elektronik imza uygulamaları arasında aşağıdakiler sayılabilir:
Kamusal Alandaki Uygulamalar
* Her türlü başvurular (ÖSS, KPSS, LES, pasaport vb)
* Kurumlararası iletişim (Emniyet Müdürlükleri, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlükleri vb)
* Sosyal güvenlik uygulamaları
* Sağlık uygulamaları (Sağlık personeli – hastaneler – eczaneler)
* Vergi ödemeleri
* Elektronik oy verme işlemleri
| Ticari Alandaki Uygulamalar
|
5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu’nun Uygulanmasına Yönelik Faaliyetler
Adalet Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanarak 23 Ocak 2004 tarih ve 25355 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış olan Elektronik İmzanın Düzenlenmesi Hakkında Kanun, yayımı tarihinden altı ay sonra yürürlüğe girecektir. Kanunun uygulanmasına yönelik ikincil düzenlemeler ise, Kanunun yürürlük tarihinden itibaren altı ay içerisinde yani 23 Ocak 2005 tarihine kadar Telekomünikasyon Kurumu tarafından yapılacaktır.
Kurum a yapacakları bildirimi müteakip 2 ay sonra faaliyete geçecek olan sertifika hizmet sağlayıcılarının faaliyet ve işlemlerinin Kanun ve ikincil düzenlemelere uygunluğunu yine Telekomünikasyon Kurumu denetleyecektir.
Sıkça Sorulan Sorular
1) Elektronik İmza Nedir?
5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu nda yer alan şekliyle elektronik imza; başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veriyi tanımlar. Elektronik imza; bir bilginin üçüncü tarafların erişimine kapalı bir ortamda, bütünlüğü bozulmadan (bilgiyi ileten tarafın oluşturduğu orijinal haliyle) ve tarafların kimlikleri doğrulanarak iletildiğini elektronik veya benzeri araçlarla garanti eden harf, karakter veya sembollerden oluşur.
Elektronik imza kavramı çok genel bir tanım olup kişilerin elle atmış olduğu imzaların tarayıcıdan geçirilmiş hali olan sayısallaştırılmış imzaları, kişilerin göz retinası, parmak izi ya da ses gibi biyolojik özelliklerinin kaydedilerek kullanıldığı biyometrik önlemleri içeren elektronik imzaları veya bilginin bütünlüğünü ve tarafların kimliklerinin doğruluğunu sağlayan sayısal imzaları içermektedir.
Sayısal imza, imzalanan metine göre farklılık gösterir ve içeriğin matematiksel fonksiyonlardan geçirilerek eşsiz olduğu düşünülen bir değer bulunması sureti ile elde edilir. Yani kişilerin, elle atılan imzada olduğu şekilde tek imzası yoktur; bunun yerine imzalamada kullanılan anahtarları vardır.
5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu nda ve bu metinde geçen elektronik imza kavramı sayısal imzayı işaret etmektedir.
2) Bir çok farklı terim duyuyoruz; dijital imza, elektronik imza, güvenli elektronik imza… Bunlar arasındaki fark nedir?
Elektronik imza kavramı çok genel, üst bir tanımdır. Kişilerin elle atmış olduğu imzaların tarayıcıdan geçirilmiş hali olan sayısallaştırılmış imzaları, kişilerin göz retinası, parmak izi ya da ses gibi biyolojik özelliklerinin kaydedilerek kullanıldığı biyometrik önlemleri içeren elektronik imzaları veya bilginin bütünlüğünü ve tarafların kimliklerinin doğruluğunu sağlayan sayısal imzaları içerir. Dijital imza, diğer bir deyişle sayısal imza, asimetrik şifreleme tekniğine dayanır. İçeriğin matematiksel fonksiyonlardan geçirilerek eşsiz olduğu düşünülen bir değer bulunması sureti ile elde edilir. Güvenli elektronik imza ise E-imza Kanununa göre elle atılan imza ile aynı hukuki sonucu doğurmaktadır. Güvenli elektronik imza nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak ve güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulabilir.
3) Elektronik imza nasıl kullanılır?
Elektronik imza, imza oluşturma araçları olarak ifade edilen; elektronik imza oluşturmak üzere kullanılan yazılım ve akıllı kart veya token olarak adlandırılan donanımlar vasıtasıyla oluşturulur. Güvenli Elektronik İmza ancak Nitelikli Elektronik Sertifika ile sağlanabilir. Nitelikli Elektronik Sertifika almak için başvurulabilecek kuruluşlar Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılarıdır.
4) Elektronik imza ile ilgili sahtekarlık ve izinsiz kullanım durumları hakkında kısaca bilgi verir misiniz? Bunların yaşanması durumunda ne gibi yaptırımlar uygulanacaktır?
Nitelikli elektronik sertifika pazarının oluşmaya başlamasıyla bazı kişilerin yasadışı elektronik sertifika hizmet sağlayıcılığına soyunacağı tahmin edilmektedir.Özellikle pazarın gelişim sürecinde sahte elektronik sertifika oluşturma yoluna başvurabilecek kişilerin ortaya çıkabileceği öngörülmektedir. Ayrıca bir takım kimseler geçerli olarak oluşturulan elektronik sertifikaları taklit veya tahrif etmeye teşebbüs edebileceklerdir. Bu itibarla, tamamen veya kısmen sahte elektronik sertifikaları oluşturan ve elektronik sertifikaları taklit veya tahrif eden ve bu sertifikaları bilerek kullananların bu işlere kalkışırken iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasını ve bir milyar liradan aşağı olmamak üzere ağır para cezasını göze almalarını tavsiye ederiz.
5) Elektronik İmza Türk Hukuk Düzenine Neler Getirdi?
Güvenli elektronik imza elle atılan imzaya eşdeğer olup elektronik imza ile oluşturulmuş veriler senet hükmündedir.Ancak kanunların resmi şekle veya özel bir merasime tabi tuttuğu hukuki işlemler ile teminat sözleşmelerinin güvenli elektronik imza ile gerçekleştirilememektedir. Diğer bir deyişle, kanunların merasimi ya da üçüncü tarafların şahitliğini gerek gördüğü emlak alım satımı, veraset ve intikal, evlenme gibi işlemlerde elektronik imza kullanılamamaktadır. Ayrıca güvenli elektronik imza elle atılan imza ile aynı ispat gücünü haiz olacaktır. Usulüne göre güvenli elektronik imza ile oluşturulan elektronik veriler senet hükmünde sayılacak, bu veriler aksi ispat edilinceye kadar kesin delil olarak kabul edilecektir.
6) Telekomünikasyon Kurumunun kamudaki elektronik imza yapılanmasına ilişkin rolü nedir?
Kamu hizmetlerinin daha hızlı sunulması, yaygınlaştırılması, doğru ve yeterli bilgi sağlanması, işletme giderlerinin azaltılmasını da beraberinde getirmiştir. Bu durumdan hareketle, Ülkemizde kullanımı giderek yaygınlaşacak olan elektronik imza uygulamaları kapsamında kamuda gereksiz mükerrer yatırımların önlenmesi, uyumlu, birlikte ve güvenilir bir yapıda çalışılmasını sağlamak maksadıyla, Kurumumuz tarafından yapılan öneri doğrultusunda 10 Haziran 2004 tarihli e-Dönüşüm Türkiye VI. İcra Kurulu Toplantısı nda kamu çalışanlarının kurumsal sertifikalarının tek merkezden sağlanması yönünde karar alınması sağlanmıştır. Bu karar uy
